HÒA THƯỢNG THÍCH TUỆ SỸ
(1943 – 2023)
ĐÔI DÒNG GIỚI THIỆU
Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ tục danh Phạm Văn Thương sinh ngày 15 tháng 2 năm 1943 tại Paksé, Lào, ông quê tại Quảng Bình, Việt Nam, là một học giả uyên bác về Phật giáo, nguyên giáo sư thực thụ của Đại học Vạn Hạnh tại Sài Gòn, nhà văn, nhà thơ, dịch giả và là một người bất đồng chính kiến với chính phủ Việt Nam. Ông hiện là Đệ nhất phó Viện trưởng Viện Hóa Đạo của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN).
Ông thông thạo tiếng Trung Hoa, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Pali, tiếng Phạn và tiếng Nhật, đọc hiểu tiếng Đức. Ông được giới học giả Việt Nam đánh giá cao vì đã công bố nhiều tiểu luận, chuyên khảo, thơ và nhiều công trình dịch thuật Phật giáo từ tiếng Phạn, tiếng Trung Hoa và tiếng Nhật [1]. Lúc bị bắt năm 1984 ông và Thích Trí Siêu, được coi là 2 nhà sư uyên bác nhất của Phật giáo Việt Nam, đang soạn thảo quyển Bách Khoa Phật Học Đại Tự Điển[2].
Ông qui y Phật lúc 7 tuổi, học Phật pháp trong Viện Hải Đức tại Nha Trang, rồi sau đó là tại Thiền viện Quảng Hương Già Lam tại Sài Gòn.
Ông tốt nghiệp Viện Cao đẳng Phật học năm 1964, Viện Đại học Vạn Hạnh phân khoa Phật học năm 1965, được đặc cách bổ nhiệm là Giáo sư thực thụ Viện Đại học Vạn Hạnh từ năm 1970 nhờ nhiều công trình nghiên cứu và khảo luận triết học nổi tiếng. Ông là Chủ bút của tạp chí Tư tưởng do Viện Đại học Vạn Hạnh phát hành. Ông cũng làm thơ, viết một số truyện ngắn đăng trên tạp chí Khởi hành (1969-1972), Thời tập (1973-1975). Ngoài ra ông cũng hiểu biết rất nhiều trong lĩnh vực triết học Tây phương. Ông là người đầu tiên thuyết trình về Michel Foucault tại Việt Nam.
Sau năm 1975 ông về lại Nha Trang, đến năm 1977 thì vào TP. Hồ Chí Minh sống tại Thị Ngạn Am, chùa Già Lam. Đầu năm 1978 ông bị đưa đi học tập cải tạo 3 năm, đến năm 1980 thì được trả tự do.
Ngày 1 tháng 4 năm 1984 ông bị bắt cùng với ông Thích Trí Siêu (Lê Mạnh Thát). Tổ chức Ân xá Quốc tế tin rằng nguyên nhân việc bắt giữ Thích Tuệ Sỹ và Thích Trí Siêu là do 2 ông là thành viên của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN) và các lưu tâm cũng như kính trọng các công trình nghiên cứu về Phật giáo và tác phẩm của họ đã phát sinh vào thời điểm chính quyền Việt Nam đang cố gắng kiểm soát hội Phật giáo[3].
Tháng 9 năm 1988 ông và Lê Mạnh Thát bị tuyên án tử hình vì tội hoạt động lật đổ chính quyền nhân dân. Tháng 11 năm 1988 sau một cuộc vận động giảm án, bản án được giảm xuống còn tù chung thân[1]. Ngày 1 tháng 9 năm 1998 ông được thả tự do từ trại Ba Sao-Nam Hà ở miền Bắc Việt Nam. Một năm sau đấy, do vì tiếp tục hoạt động cho GHPGVNTN, ông cùng với Thích Quảng Độ lại bị đe dọa giam giữ và bị công an triệu tập tra hỏi[4]
Năm 1998 tổ chức Human Rights Watch đã tặng giải thưởng về nhân quyền Hellmann-Hamett Awards cho ông và 7 người Việt khác (Hoàng Tiến, nhà văn Lữ Phương, Nguyễn Ngọc Tần, Phạm Thái Thụy, Thích Trí Siêu và 2 người được dấu tên)[5][6]. Tháng 4 năm 2000 công an đã đến khám xét chùa nơi cư ngụ của Thích Quảng Độ và Thích Tuệ Sỹ[7]. Năm 2004 đài RFA tin rằng ông Thích Tuệ Sỹ vẫn còn đang bị quản thúc tại gia[8].
TÁC PHẨM SÁNG TÁC
- Một thời truyền luật
- Bát quan trai giới
- Cửa Vào Tuyệt Đối
- Chiến tranh, tình yêu, hoài niệm và truyện ngắn Võ Hồng
- Dẫn vào Tâm Kinh Bát Nhã
- Dẫn vào thế giới văn học Phật giáo
- Du-già Bồ-tát giới
- Duy-ma-cật Với Các Đại Thanh Văn
- Duy tuệ thị nghiệp
- Đạo Phật và thanh niên
- Đối Biện Bồ Tát
- Giấc mơ Trường Sơn (thơ)
- Giới thiệu Phẩm Phương Tiện Thiện Xảo, Kinh Duy-ma-cật
- Giới thiệu Phẩm Văn-thù thăm bịnh, Kinh Duy-ma-cật
- Giới thiệu Trung Luận kệ tụng – Phạn Tạng Hán đối chiếu toàn dịch
- Giá trị đối chiếu trong những tương quan văn hóa
- Góc Tùng
- Huyền thoại Duy-Ma-Cật
- Kinh Hoa Nghiêm: Lý tưởng Bồ-tát và Phật
- Khái niệm về số trong Kinh Dịch
- Lễ Tháng Bảy Cho Những Oan Hồn Phiêu Bạt
- Lô Sơn Chân Diện Mục
- Mười huyền môn: trật tự của thế giới trong tương quan vô tận
- Nguồn gốc của một thế giới quan vô tận
- Ngục trung mị ngữ
- Nhân đọc Triết Học Thế Thân
- Những điệp khúc cho dương cầm (thơ)
- Những Giá Trị Phổ Quát Của Bồ Tát Hành
- Piano Sonata 14
- Phát triển Tâm Từ
- Phật Dạy Chăn Trâu
- Reduction to the Nothingness
- Sự hủy diệt của một trào lưu tư tưởng
- Sư Thiện Chiếu
- Tánh không luận là gì?
- Tinh hoa triết học Phật giáo
- Tư tưởng Phật giáo đối diện với hư vô
- Từ Thiền đến Hoa Nghiêm
- Thắng Man Giảng Luận
- Thanh Sắc Thi Ca
- Thiền và Bát-nhã
- Thuyền ngược bến không
- Tô Đông Pha: Những Phương Trời Viễn Mộng
- Trật tự của thế giới trong tương quan vô tận
- Trú xứ của Bồ-tát
- Văn minh tiểu phẩm
- Về những minh họa từ Thiền Uyển Tập Anh
- Tổng quan về nghiệp
- Một số vấn đế ngữ pháp trong các bản dịch Phạn Hán
- Thời kỳ Hốt Tất Liệt và Phật giáo Trung Nguyên
- Định hướng tương lai cho Tăng Ni trẻ
- Tham nhũng là một quốc nạn
- Đạo Phật với thanh niên
- Sự Biến Lương Sơn
- Dẫn vào thế giới văn học Phật Giáo
- Lược sử khắc bản Đại Tạng Kinh
- Nhân đọc triết học Thế Thân
- Thiền định Phật Giáo – khởi nguyên và ảnh hưởngỹ
- Triết học về tánh Không
- Tổng quan về nghiệp
- Thiền định Phật giáo
- Huyền thoại Duy-ma-cật
- Thắng Man giảng luận
- Du-già Bồ-tát giới
- Tô Đông Pha, Những phương trời viễn mộng
- Pháp diệt tránh
- Giấc mơ Trường Sơn (thơ)
- Thiên lý độc hành
- Hoàng cầm tình khúc (thơ)
- Lược sử khắc bản Đại Tạng Kinh
TÁC PHẨM DỊCH THUẬT
- A-tỳ-đạt-ma Câu-xá luận (5 tập)
- A-tỳ-đạt-ma Pháp uẩn túc luận
- A-tỳ-đạt-ma Tập dị môn túc luận
- Tinh hoa triết học Phật giáo
- Thiền & Bát-nhã
- Các Tông Phái Phật giáo
- Kinh Duy Ma Cật sở thuyết
- Luận Thành Duy Thức
- Tạp A-hàm
- Tăng nhất A-hàm
- Trung A-hàm
- Trường A-hàm
- Thiền Luận (tập 2 và 3)
- Phật Điển Phổ Thông: Dẫn Vào Tuệ Giác Phật (đồng chủ biên bản dịch Việt)
- Nền tảng PG của Kinh Tế Học
- Thiền và Bát Nhã
- Kinh Hoa Nghiêm (Gaṇḍavyūha): Lý tưởng Bồ tát và Phật