BẠN VÀ NHỮNG VẤN NẠN TRONG ĐỜI SỐNG HIỆN NAY
Nguyên tác: Ven.Dr. K.Sri Dhammananda
Việt dịch: Thích Long Vân & Thiện Phúc
—o0o—
DANH THƠM VÀ TIẾNG XẤU
Danh thơm và tiếng xấu là 2 điều kiện của cuộc sống thế tục vẫn thường thấy. Nó chạm trán với chúng ta trong quá trình của cuộc sống thường nhật. Tiếng tốt làm chúng ta vui lòng, tiếng xấu làm đau nhói trái tim ta. Chúng ta muốn trở nên nổi tiếng, chúng ta mong được thấy hình mình trên báo. Chúng ta hài lòng lớn lao khi những hành động của chúng ta dù nhỏ nhoi, nhưng được mọi người tán dương. Có lúc nào đó, chúng ta cũng tìm đến sự tán thưởng quá mức.
Nhiều người tìm mọi cách để thấy ảnh của mình trên báo bằng mọi giá. Để đạt được vinh dự, người ta sẳn sàng bỏ ra hàng đống tiền cho việc ấy. Đứng trước sự khen tặng của công chúng, nhiều người bày tỏ sự rộng lượng của họ nhưng hoàn toàn lãnh đạm trước những nổi khổ của người nghèo và sự cơ cực của người xung quanh. Đây là những nhược điểm của con người. Hầu hết mọi đều có một động lực thầm kín. Người bất vụ lợi hành động một cách vô tư hiếm có trên đời này. Hầu hết những người trần tục đều có ống bọc ngoài trong việc làm của họ. À! Ai là thiện hảo? Bao nhiêu người hoàn toàn trong sáng trong động lực của họ? Bao nhiêu người hoàn toàn vị tha ?
Chúng ta không cần săn tìm điều gì sau danh tiếng. Nếu được xứng đáng với danh tiếng, nó sẽ đến với chúng ta không cần tìm kiếm. Cánh hoa đầy mật ngọt sẽ quyến rủ con ong. Cành hoa không cần mời gọi con ong. Thực lòng mà nói, chúng ta cảm thấy sung sướng một cách tự nhiên và cực kỳ sung sướng khi tiếng tốt của ta tỏa xa và lan rộng. Nhưng chúng ta phải nhận thức được rằng danh tiếng, vinh dự và sự vinh quanh đang qua nhanh và chúng sớm tan biến. “ Hãy tránh xa danh tiếng nếu bạn muốn có sự bình an”
(Abraham Lincoln ) .
Còn tiếng xấu thì thế nào? Nó không dễ chịu chút nào đối với lỗ tai và tâm hồn của chúng ta. Chúng ta đều lấy làm lo âu khi những tai tiếng không tốt lọt vào tai của chúng ta. Nỗi đau của tâm hồn lớn hơn khi cái gọi là “nghe nói lại” là trái sự thật và hoàn toàn sai.
Thông thường phải mất nhiều năm mới xây dựng nên một tòa nhà nguy nga. Trong cái nháy mắt với những phương tiện phá hủy hiện đại, người ta có thể phá bỏ nó một cách dể dàng. Đôi khi phải mất nhiều năm hoặc cả đời mới tạo được một thanh danh. Nhưng tiếng tốt khó tìm tạo ta đó có thể bị huỷ hoại không biết vào lúc nào. Không một ai được miễn giảm cho sự lưu ý phá tan bắt đầu từ tiếng xấu ( xú danh “nhưng”. Vâng, anh ấy rất tốt. Anh ấy làm điều này, việc kia, nhưng tất cả thành tích tốt của anh ta đều có thể bị bôi đen bởi cái gọi là “nhưng mà”. Bạn có thể sống một đời sống của Đức Phật nhưng bạn không thể được tha cho sự phê bình, sự tấn công và sự xúc phạm đến nhân phẩm.
Đức Phật là điển hình nhất và là người dạy chịu đựng sự vu khống nhiều nhất vào thời của Ngài. Những vĩ nhân thường được mọi người biết đến. Ngay cả khi nổi tiếng, họ vẫn bị người ta hiểu sai. Nhiều kẻ thù địch của Đức Phật rãi ra một tin đồn rằng có một phụ nữ thường ngủ qua đêm trong khu tịnh thất. Thất bại trong cố gắng này không thuyết phục được mọi người, họ lại tung tin xấu rằng Đức Phật và các môn đồ của Ngài đã sát hại người đàn bà và dấu thi thể dưới một hố rác ở một khu vườn hoa héo trong tịnh thất. Những kẻ âm mưu sau đó thừa nhận rằng họ chính là thủ phạm.
Khi sứ mệnh lịch sử của Ngài đã gặt hái thành công và mọi người đã tôn phong Ngài, thì những người đối lập đã vu khống Ngài, nói rằng Ngài đã cướp đoạt những người mẹ của những đứa con, tước đoạt chồng của những người vợ, rằng Ngài là vật trở ngại cho sự tiến bộ của đất nước. Những cố gắng như thế lại thất bại trong việc phá hại đức tính cao quí của Ngài, người anh họ của Ngài là Đề Bà Đạt Đa (Devadatta), một môn đồ ganh tỵ , đã cố tìm cách sát hại Ngài bằng cách lăn đá từ trên núi cao, nhưng vẫn không thành công. Đức Phật toàn giác, thì điều gì có thể là số phận của một con người bình thường không hoàn hảo. Bạn trèo lên ngọn đồi càng cao bao nhiêu, bạn càng trở nên dễ nhìn thấy và trong tầm nhìn của người khác bấy nhiêu. Phía sau của bạn dễ bộc lộ ra nhưng phía trước của bạn được che dấu. Thế gian tìm mọi lỗi lầm để vạch ra khuyết điểm và nổi lo âu của bạn nhưng phớt lờ những đức tính nổi bật của bạn. Cánh quạt sàng lọc đập vỏ trấu nhưng giữ lại phần hạt, cái bộ lọc trái lại, giữ tất cả phần còn lại nhưng rút đi phần vị ngọt. Người khôn ngoan lấy đi phần tinh túy nhưng bỏ lại phần xác. Người kém hiểu biết giữ lấy phần xác bã, nhưng bỏ đi phần tinh túy .
Khi bạn bị ai đó xuyên tạc, hãy ghi nhớ một cách thận trọng lời khuyên của Epitectus
để suy nghĩ hoặc để nói: “ Ô ! với sự quen biết ít ỏi và hiểu về tôi còn chưa đầy đủ, anh ấy đã phê bình tôi như thế là còn nhẹ nhàng. Nhưng nếu biết tôi rõ hơn, anh ta sẽ kết tội tôi nghiêm trọng hơn và to tác hơn ”.
Không cần thiết mất nhiều thời giờ trong việc sửa những lời nói sai về mình trừ trường hợp bắt buộc phải có một sự xác minh. Kẻ thù của bạn lấy làm hài lòng bạn đang khổ sở. Đó là điều anh ta thật sự mong muốn. Nếu bạn là người dửng dưng, những lời xuyên tạc như thế đều bỏ ngoài tai của bạn. Khi nghe một lời phê bình không đúng từ những người khác, chúng ta nên cư xử như một người điếc. Trong việc nói sai của họ, chúng ta nên cư xử như một người câm. Không thể bắt dừng lại sự kết tội những lời nói và những tin đồn sai trái .
Thế giới đầy gai và đá cuội. Nhưng nếu chúng ta phải cuốc bộ thì dù có những chướng ngại vật như thế thay vì cố công di dời, là điều không thể làm, thật đáng khuyên nhủ mang một đôi dép để đi bộ không bị đau chân. Hãy giống như một con sư tử không run sợ trước mọi âm thanh. Hãy là làn gió không vướng mắc vào các mắt lưới. Hãy như một đóa hoa sen không ô uế bởi bùn nhơ nơi nó mọc lên. Hãy đi một mình giống như một con tê giác, là vua của rừng xanh, loài sư tử không hề sợ sệt. bẩm sinh chúng không biết sợ tiếng rống của những loài thú khác. Trên đời này, chúng ta có thể nghe những lời trần thuật bất lợi, những lời cáo buộc sai, những sự bình luận hạ giảm của những chiếc lưỡi không biết kiềm chế. Giống như loài sư tử, ta thậm chí không nghe đến chúng. Giống như đòn gậy đập lưng ông, chúng sẽ kết thúc nơi chúng bắt đầu. Chó sủa, nhưng đoàn lữ hành vẫn cứ tiến bước một cách bình an.
“ Người nào không gây ra sai lầm là người không làm điều gì cả. Những sai lầm lại thường là những người thầy tốt nhất ”.
Chúng ta đang sống trong một thế giới dính bùn. Muôn ngàn đóa sen không hề bị ô uế bởi bùn nhơ, chúng lại tô điểm cho cuộc đời. Giống như những đóa sen, chúng ta nên sống một cuộc sống cao quí, không vướng mắc tội lỗi không quan tâm đến việc bùn có thể ném vào mình thay vì những đóa hoa hồng. Như vậy sẽ không có sự thất vọng.
Dù khó khăn đến mấy, chúng ta phải nên giảm bớt sự quyến luyến. Một mình chúng ta đến, một mình chúng ta đi. Không có sự gắn bó nào giúp chúng ta giữ sự bình thản cho trí huệ của mình. Thật là mỉa mai rằng các vĩ nhân đã từng bị vu khống, phỉ báng, bị đầu độc, bị đóng đinh hoặc bị bắn. Vĩ nhân Jocrater đã bị đầu độc. Đức Chúa Jesus đáng kính đã bị đóng đinh vào thập tự giá một cách tàn nhẫn. Thánh Mahatma Gandhi người nổi tiếng khắp thế giới về lòng trung thành và hiếu đạo và sự đạt mức độ cao về tri thức đã bị bắn chết.
Nhà viết kịch Bernard Show nhấn mạnh: “Có vẽ thật là nguy hiểm để được là toàn thiện”. Nếu các vĩ nhân có thể chết vì niềm tin của họ, chúng ta là ai mà cứ phàn nàn kêu ca khi sự thiện của chúng ta được chuẩn bị với sự bội bạc. À! Có phải chăng là nguy hiểm để được làm người thiện? Vâng, trong suốt cả cuộc đời, họ bị phê bình, bị tấn công và bị giết chết. Sau khi chết họ được tôn sùng và vinh danh. Những vĩ nhân điều dững dưng với danh thơm và tiếng xấu. Họ không chán nản khi bị chỉ trích hoặc phỉ báng vì họ làm việc không vì tên tuổi hoặc tiếng tăm. Họ thờ ơ dầu những người khác có nhận biết hoặc không biết đến sự phụng sự của họ.